Жасөспірімдерді тәрбиелеу: 5 негізгі дағды

Жасөспірімдік кезең – бұл балада үлкен өзгерістер болатын уақыт. Ол енді кішкентай емес, бірақ әлі де ересек емес. Жасөспірімді тәрбиелеу барысында ата-аналар өз дағдыларын түзетіп, оларды тиімдірек етуі керек.

Алматыдағы мықты мектеп – Жекеменшік «Бакалавриат» мектебі

Жасөспірімдердің дамуы

Жасөспірімдердегі өзгерістер келесі салаларда орын алады:

• Моральдық даму. Жасөспірімдер әділеттілікке ұмтылады, ата-аналарының сенімдерін ұстанады және олардың құндылықтарын қабылдайды.
• Эмоциялық даму. Бұл кезеңде жасөспірімдер жыныстық жетілуге ұшырайды, сондықтан өз сезімдері мен реакцияларын жақсы түсінеді. Олар сыртқы әсерлерге оңай қозғыш келеді.
• Әлеуметтік даму. Жасөспірімдер бос уақыттарының көп бөлігін отбасымен емес, достарымен, құрдастарымен немесе мектепте өткізеді. Бұл – мүлдем басқа әлем, онда олар өзге адамдардың, әсіресе, қарама-қарсы жыныстағы адамдардың сөздері мен әрекеттеріне сезімтал болады.
• Зияткерлік даму. Жасөспірімдер жиі пікірталасқа түсіп, барлық нәрсеге реакция білдіреді. Олар өз ойларын еркін жеткізіп, танымал беделдер мен пікірлерге қарсы шығады.
• Физикалық даму. Жасөспірімдер денелеріндегі өзгерістерге тым қатты мән береді. Тіпті қарапайым безеу олар үшін үлкен мәселе болуы мүмкін.

Жасөспіріммен байланысты қалай орнатуға болады?

• Тәртіп пен шектеулер. Жасөспіріммен қандай мінез-құлықтың қабылданатынын, ал қайсысы қабылданбайтынын талқылаңыз.
• Жыныстық қатынас туралы әңгіме. Онымен ашық сөйлесіп, жыныстық жолмен берілетін аурулар туралы ақпарат беріңіз. Егер бұл тақырыпты талқылау сізге ыңғайсыз болса, арнайы кітаптар оқуға беріңіз.
• Қолдау және көмек. Жасөспірімге дұрыс шешім қабылдауға көмектесіңіз. Онымен болашақ мамандық, ақша, мектеп, достық және қарама-қарсы жыныспен қарым-қатынас туралы сөйлесіңіз.
• Қарым-қатынас. Егер сіз жасөспіріммен аз сөйлесетін болсаңыз, бұл мәселеге әкелуі мүмкін. Жеке кеңістікке деген қажеттілікті құрметтеңіз, бірақ әрдайым байланыста болыңыз.
• Жасөспірімнің мінез-құлқын қабылдау. Одан мінсіз болуды күтпеңіз. Ол сізді әрдайым тыңдай бермейді. Оның барлық әрекеттерін және қателіктерін қабылдаңыз – бұл сіздің ара-қатынасыңызды нығайтады.
• Құрмет көрсетіңіз. Жасөспірімнің жеке басын құрметтеңіз және оның өзгеруін қабылдауға дайын болыңыз. Әр жасөспірім ерекше, сондықтан оның барлық қырларын қабылдау маңызды.

Жасөспірімді тәрбиелеуде көмектесетін тиімді дағдылар

1. «Әзірге» деген сиқырлы сөз

Көптеген адамдар айтқан сөздеріміз шындыққа әсер етеді деп санайды. Жасөспірімдер көбінесе: «Мен математиканы түсінбеймін», «Мен жүзе алмаймын» деп айтады. Бірақ мұндай сөз тіркестерін аздап өзгертуге болады.

«Мен әзірге математиканы түсінбеймін, бірақ күнде оқысам, оны меңгеремін». «Әзірге» сөзі болашақта жағымды өзгерістерге үміт береді.

2. Кез келген жаңа нәрсені үйрену сәтсіздіктен басталады

Жасөспірімге қателесуге және өз қателіктерінен сабақ алуға мүмкіндік беріңіз. Барлық табысты адамдар кем дегенде бір рет сәтсіздікке ұшыраған. Бірақ бұл әлемнің соңы емес – керісінше, бұл табысқа жетудің алғашқы қадамы.

3. Даму ойлауы

Ғылыми зерттеулерге сәйкес, адамның миы күн сайын дамиды. Жасөспірімге кез келген әрекет оның дамуына әсер ететінін түсіндіріңіз. Ол жеткен жетістіктеріне қуанып қана қоймай, оларды қалай қолдануға болатынын және одан әрі қалай өсуге болатынын ойласын.

4. Күшті жақтарға назар аудару

Ата-аналар көбінесе баласының әлсіз жақтарына назар аударып, оның мықты тұстарын ұмытып кетеді. Жасөспірім өзінің артықшылықтарын білсе, оларды әлсіз тұстарын жақсартуға қолдана алады.

5. Құрылымды кері байланыс

Балаңыз жақсы баға алған кезде, оны тек мақтап қоймай, жетістікке қалай жеткенін сұраңыз. Егер сіз шынайы қызығушылық танытсаңыз, ол келесі жолы да қуанышты жаңалықтарымен бөлісетін болады.

Жасөспіріммен қарым-қатынасты сақтаңыз. Оның өміріндегі бақытты сәттерді бірге бөлісіңіз, оны қолдаңыз және эмоциялық байланыс орнатыңыз.

Алматыдағы мектептер