Ұялы телефондар-балалар үшін қауіпсіз пайдалану ережелері

Балалар мен ұялы телефондар: қашан және қалай?

Егер сіздің балаларыңыз мектепке барып жүрсе, олар сізден ұялы телефон сатып алып беруді бірнеше рет сұраған болуы мүмкін. Бұл таңқаларлық емес, өйткені ұялы телефондар оқушылар арасында «барлығында бар» деген трендке айналды – онда қызықты ойындар, күлкілі қоңырау әуендері және интернетке қолжетімділік бар!

Балаларға жеке телефонды қай жастан бастап беруге болады? Ол оларға шын мәнінде қажет пе?
Әрине, егер сіз балалардан сұрасаңыз, олар:

• ұялы телефон — бұл керемет нәрсе;
• мектептегі барлық балаларда телефон бар;
• ұялы телефон төтенше жағдайда қажет;
• егер кешігіп жатсақ, ата-анамызға хабарласа аламыз, деп жауап береді.

Әрине, «басқалардың бәрінде бар» деген себеп баланың телефоны болуы үшін жеткіліксіз. Бірақ басқа да маңызды факторларды ескерген жөн. Ойланыңыз:

• Бала телефонды не үшін қолданады?
• Ол мектептен кейін түрлі үйірмелерге, секцияларға барып, байланыс орнату қиын болатын жерлерде жүре ме?
• Отбасыңыздың бюджеті балаға телефон сатып алуға мүмкіндік бере ме?
• Бала телефонға жауапкершілікпен қарай ала ма? Ол оны жоғалтып алмай ма, сындырмай ма немесе қуаттай беруді ұмыта бере ме?

Көптеген ата-аналар үшін баласына телефон сатып алудың негізгі себебі – әрдайым байланыста болу мүмкіндігі. Кейбір телефондарда GPS жүйесі бар, сондықтан балаңыздың қайда жүргенін бақылауға болады. Сабақтан кейін түрлі үйірмелерге баратын балалар кез келген уақытта ата-анасымен хабарласа алады. Сонымен қатар, ата-аналар да балаға хабарласып, оны алып кету немесе кешігіп жатқанын ескерту мүмкіндігіне ие болады.

Балалардың қауіпсіздігі

Балаңызға ұялы телефон сатып алған соң, оны дұрыс қолдануды үйрету маңызды. Қазіргі телефондар тек қоңырау шалу үшін емес, сонымен қатар интернетке кіруге, SMS жазуға, фото-видео түсіруге және ойын ойнауға мүмкіндік береді. Үйдегі компьютерге бақылау қою оңай, ал телефондағы әрекеттерді қадағалау қиын болуы мүмкін.

Кішкентай балалар және ұялы телефондар

Егер балаңыз тым кішкентай болса, арнайы балаларға арналған телефон сатып алған жөн. Мұндай телефондардың кейбір мүмкіндіктері:

• SMS пен интернетті қосу немесе бұғаттау;
• тек белгілі бір нөмірлерге қоңырау шалуға рұқсат беру;
• «тәрбиеші» режимі – кез келген батырманы басқанда бір ғана нөмірге қоңырау шалу (мысалы, ата-анасының нөмірі);
• ай сайынғы сөйлесу уақытын шектеу, отбасы бюджетін бақылау үшін.

Кейбір балалар телефондары GPS-навигациямен және жедел қызметтерді шақыруға арналған арнайы батырмамен жабдықталған.

Жасөспірімдер және ұялы телефондар

Егер балаңыз есейіп, оған толыққанды телефон қажет болса, оған қауіпсіздік ережелерін түсіндіріңіз:

• Негізгі функцияларды түсіндіру. Бала телефонмен қалай қоңырау шалуды, дауыстық хабар қалдыруды және пернетақтаны құлыптауды білуі тиіс. Жедел теру батырмаларына ата-анасының, үйдің, туыстары мен көршілерінің нөмірлерін енгізіп қойыңыз.
• Қолдану уақытын шектеу. Баланың қанша уақыт сөйлесе алатынын және қанша SMS жібере алатынын алдын ала келісіп қойыңыз. Телефондағы интернет, ойындар және жүктелетін контент ақылы болуы мүмкін екенін түсіндіріңіз.
• Жеке мәліметтерді қорғау. Бала бөтен адамдардың қоңырауларына немесе SMS-теріне жауап бермеуі тиіс. Сондай-ақ, интернетте жеке ақпараттарын (аты-жөні, телефон нөмірі, мекенжайы) жарияламау керектігін үйретіңіз.
• Қоршаған ортаны құрметтеу. Егер телефонда камера болса, балаңызға рұқсатсыз ешкімді фотоға түсірмеу керектігін ескертіңіз. Сонымен қатар, ол өз суреттерін бейтаныс адамдарға жібермеуі керек.
• Үйде тек стационарлық телефонды қолдану. Кейбір ата-аналар үйге келгенде баланың ұялы телефонын өшіруін талап етеді. Бұл ақша үнемдеуге және телефонды аса маңызды жағдайда ғана пайдалануға үйретеді.
• Телефонды күтіп ұстау. Телефонды қорғайтын қап сатып алып, оны дұрыс сақтауды үйретіңіз. Телефонды ашық жерде ұстап жүру – әмиян немесе құнды затты көрсетіп жүрумен бірдей қауіп төндіруі мүмкін. Телефон жоғалған жағдайда дереу ұялы байланыс операторына және полицияға хабарлау керек.
• Мектеп ережелерін сақтау. Көптеген мектептерде сабақ кезінде телефонды пайдалануға шектеу қойылған. Балаңыз мектептегі телефон пайдалану ережелерін білуі керек.
• Әдептілік сақтау. Телефонды мәдени орындарда (театр, кинотеатр, аурухана, мешіт, кітапхана және т.б.) дыбыссыз режимге қоюды үйретіңіз. Сонымен қатар, қоғамдық орындарда қатты дауыспен сөйлесу әдепсіздік екенін түсіндіріңіз.

Ұялы телефон: қажет пе, жоқ па?

Кейбіреулер үшін телефон – тек сәнді құрылғы, ал басқалар үшін – шынайы қажеттілік. Балаңызға телефон керек пе, жоқ па, оны сіз ғана шешесіз. Бірақ ең бастысы – оны қолдану ережелерін түсіндіріп, қауіпсіздік шараларын үйрету. Сол кезде балаңыздың қауіпсіздігіне және отбасы бюджетін сақтауға сенімді бола аласыз.