Гиперпека баланы өмірдегі сәтсіздіктерге айыптайды

Гиперопека, немесе ата-ананың балаға шамадан тыс қамқорлық көрсетуі – бұл баланың жеке тұлғасының дамуына және өз бетінше әрекет ету қабілетіне теріс әсер етуі мүмкін құбылыс. Әрбір ата-ана өз баласын барлық қиындықтардан қорғағысы келетіні түсінікті, бірақ гиперопека нәтижесінде бала өз бетінше өмір сүруге дайын болмайды және ересек өмірде көптеген қиындықтарға тап болуы мүмкін. Бұл мақалада біз гиперопеканың негізгі белгілерін, оның балаға әсерін және бұл құбылыстан қалай аулақ болуға болатынын қарастырамыз.

Гиперопека дегеніміз не?

Гиперопека – бұл ата-ананың баланың өмірін толығымен бақылауға ұмтылуы, оған өз бетінше шешім қабылдауға және қателіктерден сабақ алуға мүмкіндік бермеуі. Мұндай бақылау баланың өмірінің әртүрлі салаларында көрініс табады: достарды таңдаудан бастап, оқу және бос уақытын қалай өткізетініне дейін.

Гиперопеканың негізгі белгілері:

• Бала істеріне үнемі араласу: Ата-аналар баланың барлық маңызды шешімдерін өздері қабылдайды, оған бастамашыл болуға мүмкіндік бермейді.
• Еркіндіктің болмауы: Бала бос уақытында немен айналысатынын, не киетінін немесе кіммен достасатынын өзі таңдай алмайды.
• Жауапкершіліктен қорғау: Ата-аналар баланы кез келген қиындықтардан және мәселелерден алшақ ұстауға тырысады, осылайша оны қиын жағдайларды шешу тәжірибесінен айырады.

Гиперопеканың балаға әсері

Ата-ананың игі ниетіне қарамастан, гиперопека баланың қазіргі және болашақ өміріне кері әсерін тигізуі мүмкін.

Өз бетінше әрекет ету қабілетінің жоғалуы

Егер балаға өз шешімдерін қабылдауға және қателіктерден сабақ алуға мүмкіндік берілмесе, ол өз бетінше әрекет ету қабілетін жоғалтады. Ересек өмірде мұндай адамдар қиындықтарды жеңе алмай, өзгелерге тәуелді болып, өмірін жоспарлай алмай қиналады.

Өзін-өзі бағалаудың төмендеуі

Ата-ананың шамадан тыс қамқорлығы баланың өз күшіне деген сенімін төмендетуі мүмкін. Ол өз қабілеттеріне күмәнданып, бастамашыл болудан қорқатын болады, бұл оның өзін-өзі бағалауына және өзіне деген сеніміне кері әсер етеді.

Қарым-қатынаста қиындықтар

Гиперопека баланың әлеуметтік дағдыларының дамуына кедергі келтіруі мүмкін. Болашақта бұл адамдармен қарым-қатынас орнатуда, достық пен романтикалық қарым-қатынастарды қалыптастыруда қиындықтарға тап болуы мүмкін.

Сәтсіздіктерден қорқу

Ата-анасы оны барлық қиындықтардан қорғаған балалар болашақта кез келген сәтсіздіктен қорқып, жаңа мүмкіндіктерден бас тартуы мүмкін. Олар тәуекел етуден және өзін дамытудан қорқып, өз әлеуетін толық аша алмайды.

Гиперопекадан қалай аулақ болуға болады?

Гиперопеканың теріс әсерін болдырмау үшін ата-аналар балаларына қамқорлық пен еркіндіктің тепе-теңдігін қамтамасыз етуі керек.

Балаға қателесуге мүмкіндік беру

Қателіктер – оқудың маңызды бөлігі. Балаға өз бетінше шешім қабылдауға және олардың салдарымен бетпе-бет келуге мүмкіндік беріңіз. Бұл оған өз әрекеттерін талдауға және дұрыс қорытынды жасауға көмектеседі.

Жауапкершілікті үйрету

Баланың жасына сәйкес келетін шағын міндеттерді тапсыру керек. Мысалы, ол өз киімін таңдап, үй шаруасына көмектесіп немесе күн тәртібін жоспарлай алады. Бұл оның жауапкершілік сезімін дамытып, өзіне сенімділігін арттырады.

Қолдау көрсетіп, бірақ бақыламау

Балаңыздың өмірін толық бақылаудың орнына, қиын сәттерде жанында болып, қолдау көрсетуге тырысыңыз. Оның мәселелерін бірге талқылап, шешімдерді іздеуге көмектесіңіз, бірақ бәрін оның орнына жасамаңыз.

Өзіне деген сенімділігін арттыру

Балаңыздың бастамашылдығын қолдап, оның жетістіктерін мақтаңыз. Оның қабілеттеріне сенетініңізді көрсетіңіз және барлық бастамаларында қолдау білдіріңіз.

Қорытынды

Гиперопека, ата-аналардың игі ниетіне қарамастан, баланың жеке тұлғалық дамуына кедергі келтіруі мүмкін және оның өмірлік қиындықтармен күресу қабілетін төмендетеді. Сондықтан, ата-аналар балаларға өз бетінше шешім қабылдауға мүмкіндік беріп, оларға сенім білдіруі керек. Қамқорлық пен еркіндіктің дұрыс теңгерімін табу арқылы ғана бала өзін-өзі қамтамасыз ететін, өзіне сенімді тұлға болып өсе алады.