Дұрыс тамақтану: балаларды дұрыс тамақтануға қалай үйрету керек?

Тіпті ересектерге де дұрыс тамақтану тәртібін сақтау қиын, ал балаларды бұған үйрету одан да күрделі мәселе. Бүгінде көптеген ересектер семіздікке шалдыққан, бұл мәселе енді жастарға да әсер ете бастады. Өзі де әрдайым дұрыс тамақтанбайтын ата-аналарға балаларға жақсы үлгі көрсету қиын. Жылдам тамақтану орындары, үнемі асығыс жүретін ата-аналар мен балаларға арналған тамақтану бойынша қарама-қайшы ұсыныстар көп болған заманда отбасының денсаулығын қалай сақтауға болады?

Балаларды дұрыс тамақтануға үйретуді олар алғаш рет қатты тағам жей бастаған сәттен бастау қажет. Бұл дегеніміз – алдымен өзіңіздің дұрыс тамақтануыңыз керек, өйткені ата-ана баласына ең жақсы үлгі болуы тиіс. Дұрыс тамақтанып, өзіңіз үлгі көрсету – балаларға пайдалы тамақтану туралы ұзақ әңгіме айтқаннан әлдеқайда маңызды.

Баланы дұрыс тамақтануға қалай үйретуге болады?

Ерте жастан қалыптасқан тамақтану дағдылары балалық шақ бойы сақталып, ересек өмірге өтеді. Бірақ ата-аналар мұны үлкен жауапкершілік ретінде қабылдап, қорықпауы керек. Керісінше, бұл бүкіл отбасы үшін пайдалы әрі қызықты ақпаратты үйренуге тамаша мүмкіндік. Дұрыс тамақтануды жақтаушылардың пікірінше, бұл кезеңде ата-ананың басты міндеті – балаларға сапалы тамақ сатып алып, соларды ұсыну.

Нәрестелік шақ – тамақтану тұрғысынан ең қауіпті кезең. Көптеген балалар тамақтан гөрі ойынға көбірек көңіл бөледі. Кейде олар ауыздарына түскен тамақты бірден түкіріп тастайды. Сондықтан көптеген ата-аналар балаларға не беру керек және қанша мөлшерде беру керектігіне қатысты түсініксіз жағдайда қалады. Төменде балаларды дұрыс тамақтануға үйретудің бірнеше әдісін ұсынамыз.

Бала арнайы тағамнан бас тартып, отбасының ортақ тамағын жеуге дайын болған кезде, оған өзіңіз жейтін тағамды ұсыну керек. Осылайша, сіз оған отбасылық дастарқанның маңыздылығын және дұрыс тамақтанудың қажет екенін көрсетесіз. Көптеген ата-аналар балалар белгілі бір көкөністерді, жемістерді немесе етті жемейді деп алдын ала ойлап, соларды ұсынбайды. Соның салдарынан бала тек печенье, алма езбесі немесе ботқа сияқты азықтармен тамақтануға үйреніп кетеді. Кейін ата-аналар баланың қалыпты тамақтанбауына таңғалады.

Мұндай жағдайдың алдын алу үшін қарапайым әдіс бар: балаға өзіңіз жейтін тамақты дәл сол қалпында ұсыныңыз. Балаға шанышқы, қасық немесе тіпті қолын пайдалануына рұқсат етіңіз. Егер ол қасарысып, жемесе, күлімсіреп, "Бүгін біз бәріміз осындай тамақ жейміз" деп айтыңыз. Егер бала кешкі астан бас тартса, оны мәжбүрлемеңіз – таңертеңге дейін күтіңіз. Ата-аналар баласы аш қалады деп алаңдайды, бірақ тәжірибелі ата-аналар жақсы біледі: ешбір бала кешкі асты ішпегені үшін аштықтан өліп қалмаған.

Егер бала таңдамалы болса не істеу керек?

Егер бала ұсынылған тамақты жегісі келмесе, оған үйреншікті ботқа, печенье немесе жемістерді беруге асықпаңыз. Балалар айлакер: егер олар өздерінің сүйікті ботқасын қалай да болса алатынын білсе, жаңа тағамдарды жеуге тырыспайды. Бұл мәселені шешудің бірнеше жолы бар:

• Егер бала тағамнан бас тартса, алаңдаған түр көрсетпеңіз. Балалар ата-анасының қобалжуын жақсы сезінеді, ал қырсық мінезді бала мұны пайдаланады. Жай ғана: "Бұл сенің шешімің, жегің келмесе, ешкім мәжбүрлемейді" деп айтыңыз. Келесі тамақтану уақыты көп күттірмейді.
• Баланың табағында оның ұнататын тағамдарының бірі міндетті түрде болуы керек. Бұл оның жаңа тағамдарға қызығушылығын арттыруға көмектеседі. Егер бала тек картоп пюресін жеп, сәбіз бен тауық етіне тиіспесе, алаңдамаңыз. Жаңа тағамды татып көргені үшін мақтаңыз.
• Балалар тамақ туралы қызықты нәрселер білуді ұнатады. Тамақтану кезінде оған сол тағамның денсаулыққа пайдасы туралы айтып беріңіз. Жай сөздермен дәрумендер, ақуыздар мен талшықтардың ағза үшін маңыздылығын түсіндіріңіз.

Бала қанша мөлшерде жеуі керек?

Кейде ата-аналар балаларға ұсынылатын порция мөлшеріне таңғалады. Дұрыс тамақтану қағидалары бойынша, балаға әр тағамнан оның жасына сәйкес 1 ас қасықтан беру керек. Мысалы, екі жасар балаға екі қасық бұршақ, екі қасық картоп пюресі және екі қасық тауық еті беруге болады. Бұл тым аз болып көрінуі мүмкін, бірақ дәл осы мөлшерде кішкентай балалар әдетте жейді. Бала өзіне қажет мөлшерді өзі шешеді.

Тамаққа қатысты тыйым салмаңыз

Белгілі бір өнімдерді мүлдем жеуге болмайды деп айтудың қажеті жоқ. Кейде ата-аналар "бұл зиянды" деп айтады. Бұл балада "жақсы" және "жаман" тағамдар бар деген түсінік қалыптастырады. Оның орнына, денсаулыққа пайдалы тағамдар энергия мен күш береді, ал тәттілер мен фастфуд тек рахат үшін жейтін нәрсе екенін түсіндіріңіз.

Жасөспірімдерді дұрыс тамақтануға қалай үйрету керек?

Жасөспірімдер қарқынды өсетіндіктен, олардың асқазаны үнемі тамақ сұрап тұрады. Өкінішке орай, дәл осы кезеңде олар дұрыс емес тамақтануға бейім болады. Ата-аналар жұмыста және басқа да істермен айналысып, балалардың тамақтануын бақылауға уақыты болмайды. Дегенмен, жасөспірімдер не жеп жүргенін түсінуге тиіс.

Балаға дүкеннен дұрыс өнімдерді таңдауды, заттаңбаларды оқуды және пайдалы тағамдардың маңыздылығын түсінуді үйретіңіз. Оған интернеттен жасына, салмағы мен бойына сәйкес келетін күнделікті калория мөлшерін зерттеуді ұсыныңыз.

Қорытынды

Дұрыс тамақтану – бүкіл отбасының ортақ жауапкершілігі. Ата-аналар балаларына үлгі болып, пайдалы тағамдарды таңдауға үйретсе, балалар өмір бойы осы әдетті сақтайды. Отбасылық дәстүрге айналған дұрыс тамақтану – денсаулықтың кепілі.