Баланы стрессті жеңуге үйрету
Ата-аналар баланы күйзеліспен күресуге үйрету үшін оның даму механизмін түсінуі керек.
Күнделікті өмірде «күйзеліс» сөзін жиі естиміз. Бірақ бұл сөзбен адамдар әртүрлі психологиялық көріністерді түсінеді. Шын мәнінде күйзеліс дегеніміз не, және адамдар бұл ұғымға нені жатқызады? Талдап көрейік.
Күйзеліс дегеніміз не?
«Күйзеліс» термині ағзаның белгілі бір реакциясын білдіреді. Бұл реакция сізді әрекет етуге, өзгеруге немесе бейімделуге мәжбүрлейтін жағдайларға тап болған кезде пайда болады. Мұндай жағдайлар күйзеліс факторлары деп аталады.
«Ұрыс немесе қашу» деп аталатын күйзеліс реакциясы ағзада еріксіз өзгерістер тудырады, бұл сізге қауіптен қашуға немесе онымен күресуге қосымша күш береді. Ежелгі дәуірде бұл механизм өте пайдалы болды, өйткені күйзелістің көпшілігі физикалық қауіп-қатермен байланысты болды. Сондықтан қосымша физикалық энергия адамның аман қалуына көмектесетін. Алайда қазіргі кезде күйзелістің басым бөлігі психологиялық факторлармен – жұмыс, адамдармен қарым-қатынас және т.б. байланысты. Бұл жағдайда ағзаның осындай күйзеліс реакциясы қажет емес немесе пайдалы болмауы мүмкін. Керісінше, бұл реакция бізге жағдайдан дұрыс шешім табуға кедергі келтіруі мүмкін.
Созылмалы күйзеліс
Егер сіз жиі күйзеліске ұшырап, оны басқара алмаймын деп ойласаңыз, денсаулығыңызға кері әсерін тигізетін созылмалы күйзеліс қаупі бар. Егер күйзеліс ұзақ уақыт бойы жалғасып, ағзаңыздың босаңсуына мүмкіндік бермесе, ол жүйкені тоздырып, әлсіретеді.
Ғылыми зерттеулер көрсеткендей, күйзеліс көптеген аурулардың себебі болуы мүмкін немесе олардың дамуын тездетуі ықтимал. Созылмалы күйзеліс иммунитетті әлсіретіп, денсаулыққа елеулі қауіп төндіреді.
Күйзелісті басқару негіздері
Күйзелістің себебі қандай болса да, оны жеңуге көмектесетін бірнеше шараларды қолдануға болады. Ол үшін күйзеліс жағдайын үш қырынан қарастыру қажет:
- Күйзеліс белгілерін жою
Күйзелістің белгілерін жою – оны басқарудағы алғашқы қадам. Бұл созылмалы күйзелістің алдын алуға көмектеседі. Ағзаның күйзелістік реакциясын басатын және оны сабырға келтіретін түрлі әдістер бар. Бұл денсаулығыңызды сақтап, күйзеліске тиімдірек жауап беруге көмектеседі.
Күйзелісті жоюдың ең қарапайым әдістері – тыныс алу жаттығулары және әзіл.
- Жағдайды бақылауға алу
Бұл кезең адамның жеке ерекшеліктеріне байланысты, бірақ күйзелісті жеңу үшін өте маңызды. Күйзеліс жағдайында адамдар әрдайым ең оңтайлы шешімді таба алмайды. Сондықтан жағдайды байыппен қарастыратын сәтті күту маңызды.
Егер сіз қарым-қатынасыңызға байланысты күйзелісте болсаңыз – қарым-қатынас дағдыларын жетілдіру немесе өзіңізге деген сенімділікті арттыру қажет. Егер күйзеліс жұмыспен байланысты болса – қазіргі жұмысыңыздан ләззат алуды үйреніңіз немесе жаңасын іздеңіз. Ақша жетіспеушілігі күйзеліске себеп пе? Қаржылық сауаттылықты меңгеру арқылы оны шешуге болады. Көптеген адамдар күйзелістің алғашқы белгілеріне мән бермейді немесе ұзақ уақыт бойы оған төзіп жүреді, бұл өз-өзіне зиян келтірумен тең. Мұны тоқтату керек.
- Күйзелісті ұзақ мерзімді басқару
Күйзелісті тиімді басқару үшін, сізді позитивті эмоциялармен толтыратын және күйзеліс факторларына төзімді ететін іс-шараларды табу керек. Күйзеліс белгілері пайда болғанын күтудің орнына, оған сабырлы жауап беруді үйренуге болады. Бұған медитация, дене жаттығулары немесе көңіл-күйіңізді көтеретін кез келген іс-шара көмектеседі. Сондай-ақ эмоционалды тұрақтылықты дамыту өте маңызды.
Жалпы, күйзелісті бақылауға алу арқылы сіз өмір сүру сапасын жақсарта аласыз.
