Балалардағы мазасыздықтың айқын белгілері

Балалардағы мазасыздық әртүрлі түрде көрінуі мүмкін және ата-аналар мен мұғалімдер үшін әрдайым айқын бола бермейді. Ол мінез-құлықтық немесе физикалық белгілердің артында жасырынуы мүмкін, оларды басқа мәселелермен шатастыру оңай. Бұл белгілерді ерте анықтау балаға уақтылы көмек көрсету үшін өте маңызды. Бұл мақалада біз балалардағы мазасыздықтың жасырын белгілерін және оларды қалай анықтауға болатынын қарастырамыз.

Мінез-құлық белгілері

Мінез-құлықтың өзгеруі

Сипаттама: Баланың мінез-құлқының кенеттен өзгеруі мазасыздықтың белгісі болуы мүмкін. Бұл агрессивтілік, ашушаңдық немесе керісінше, тұйықталу және оқшауланудан көрінуі мүмкін.

Мысалдар:

• Агрессия немесе ашушаңдық: Бала ұсақ нәрселерге ашулануы немесе агрессивті әрекеттер көрсетуі мүмкін.
• Оқшаулану: Бала достары мен отбасымен қарым-қатынастан бас тартып, жалғыздықты таңдайды.

Оқу үлгерімінің өзгеруі

Сипаттама: Мазасыздық баланың оқу жетістіктеріне әсер етуі мүмкін. Үлгерімнің төмендеуі немесе оқуға деген қызығушылықтың жоғалуы ішкі күйзелістің белгісі болуы мүмкін.

Мысалдар:

• Оқу үлгерімінің төмендеуі: Бұрын жақсы оқыған бала нашар баға ала бастайды.
• Қызығушылықтың жоғалуы: Бала үй тапсырмаларын орындаудан бас тартады немесе сабаққа деген ынтасын жоғалтады.

Физикалық белгілер

Жиі бас ауруы немесе іштің ауыруы

Сипаттама: Мазасыздық көбінесе физикалық белгілер арқылы көрінеді. Бас ауруы, іштің ауруы және басқа да түсініксіз ауырсынулар баланың мазасыздық деңгейінің жоғары екенін көрсетуі мүмкін.

Мысалдар:

• Бас ауруы: Бала стресс жағдайларынан кейін немесе маңызды оқиғалар алдында бас ауруына жиі шағымданады.
• Іштің ауруы: Бала мектепке барар алдында немесе жауапкершілікті қажет ететін жағдайларда ішінің ауырғанын айтады.

Ұйқының бұзылуы

Сипаттама: Ұйқыдағы қиындықтар, мысалы, ұйықтай алмау, жиі ояну немесе қорқынышты түстер көру – баланың мазасыздығының белгісі болуы мүмкін.

Мысалдар:

• Ұйқысыздық: Бала ұйықтай алмай қиналады немесе түнде жиі оянады.
• Қорқынышты түстер: Бала жиі қорқынышты түстер көріп, түнде жылап оянады.

Эмоционалдық белгілер

Шамадан тыс уайымдау

Сипаттама: Мазасыздыққа бейім балалар үнемі болашақ туралы алаңдайды, сәтсіздіктен қорқады немесе өздері мен жақындарына бірдеңе болып қалады деп уайымдайды.

Мысалдар:

• Болашақтан қорқу: Бала алдағы емтихандар, жарыстар немесе басқа маңызды оқиғалар туралы қатты алаңдайды.
• Жақындары үшін уайымдау: Бала ата-анасының немесе бауырларының қауіпсіздігіне қатысты шамадан тыс алаңдаушылық танытады.

Перфекционизм

Сипаттама: Мазасыздық кейде перфекционизммен байланысты, бала кемелдікке ұмтылып, қателесуден қорқады.

Мысалдар:

• Кемелдікке ұмтылу: Бала тапсырмаларды мінсіз орындауға тырысып, оған өте көп уақыт жұмсайды.
• Сәтсіздіктен қорқу: Бала жаңа тапсырмаларды орындаудан немесе қиындықтарды қабылдаудан бас тартады.

Әлеуметтік белгілер

Әлеуметтік жағдайлардан қашу

Сипаттама: Мазасыздық әлеуметтік қарым-қатынастардан және өзін сенімсіз сезінетін жағдайлардан аулақ болу арқылы көрінуі мүмкін.

Мысалдар:

• Мектеп іс-шараларынан қашу: Бала мектеп мерекелеріне, спорттық жарыстарға қатысудан бас тартады.
• Қарым-қатынастан бас тарту: Бала достарымен және сыныптастарымен қарым-қатынасты шектейді, үйде көп уақыт өткізеді.

Балаға қалай көмектесуге болады?

Балаңызбен сөйлесіңіз

Сипаттама: Балаға өз сезімдері мен уайымдарын айтуға мүмкіндік беру маңызды. Ата-ананың қолдауы баланың мазасыздығын айтарлықтай төмендете алады.

Ұсыныстар:

• Тыңдаңыз: Балаңызға ашық сөйлесуге мүмкіндік беріңіз және оны еш сынамай тыңдаңыз.
• Қолдау көрсетіңіз: Баланың сезімдерін мойындап, оның мәселесін шешуге көмектесетініңізді көрсетіңіз.

Кәсіби көмек алу

Сипаттама: Кейбір жағдайларда психолог немесе психотерапевт көмегі қажет болуы мүмкін.

Ұсыныстар:

• Психологпен кеңесу: Мамандар балаға өзінің сезімдерін түсінуге және мазасыздықпен күресуге көмектеседі.
• Терапия: Кейбір жағдайларда когнитивті-бихевиоралды терапия немесе басқа емдеу әдістері тиімді болуы мүмкін.

Күн тәртібін реттеу

Сипаттама: Тұрақты күн тәртібін орнату, жеткілікті ұйқы, физикалық белсенділік және демалыс уақытын қамту баланың мазасыздығын азайтуға көмектеседі.

Ұсыныстар:

• Тұрақты ұйқы режимі: Баланың белгілі бір уақытта ұйықтап, белгілі бір уақытта тұруын қадағалаңыз.
• Физикалық белсенділік: Баланы спортпен немесе дене жаттығуларымен айналысуға ынталандырыңыз.
• Демалу уақыты: Балаңызға сүйікті ісімен айналысуға мүмкіндік беріңіз.

Қорытынды

Балалардағы мазасыздықтың жасырын белгілерін анықтау – уақтылы әрекет ету үшін өте маңызды қадам. Баланың мінез-құлқы, физикалық белгілері және эмоциялық жағдайын мұқият бақылау мазасыздықты ерте кезеңде анықтауға көмектеседі. Ата-ананың қолдауы, кәсіби көмек және дұрыс күн тәртібі баланың өмір сүру сапасын жақсартып, оның мазасыздығын жеңуге көмектеседі.

Алматыда 1-сыныпқа қабылдау