Бала мектепте өзін нашар ұстайды. Не істеу керек?

Бала мектепте жаман тәртіп көрсетеді. Не істеу керек?

Әке-шешеге баласының күнделігіне жазылған ескертулер, мұғалімнің бала туралы тәртібі туралы қоңырауы, тіпті ең жағымсыз жағдай – директорға шақыру – мұның бәрі ата-ананы қуантпайды.

Ата-аналардың ең үлкен қателігі

Әдетте бала бірден тәртіп бұзушы болмайды: бұл біртіндеп болады! Барлық балалар бірінші сыныпқа үлгілі оқушы боламын деп келеді, жақсы оқып, мұғалімдер мен ата-аналарды қуантуды қалайды. Алайда, бір уақыттан кейін кейбіреулері неге екені белгісіз, жалқау, сабақтан қалушыларға, тәртіп бұзушыларға айналады! Сонда ата-аналардың қателігі неде? Олар алаңдатарлық белгілерге уақытында назар аудармайды: ата-аналар жиналысында баласын мақтамайды, мұғалімдер ол туралы «сабаққа дұрыс назар аудармайды, үзілісте тәртіп бұзады» деп айтып жатса, бұл алғашқы белгілер. Алғашында бұл маңызды емес сияқты көрінуі мүмкін: сабақта көңіл бөлуін жоғалтты, үзілісте сыныптасымен төбелесті – және не болды? Бұл балалар емес пе! Бірақ егер мұндай шағымдар жиі қайталанса, бұл баланың тәртіпке көнбейтінін білдіреді. Мұғалімдер шағымданады, ата-аналар үнсіз қалады. Кішкентай қыңыр бала өзіне барлық нәрсеге рұқсат ететінін сезінеді!

«Өсіп кетеді...»

Кейбір ата-аналар өздерін жұбатып, баласы өскенде жөнге келеді деп ойлайды. Мүмкін, олардың үміттері ақталар. Бірақ тағы бір нұсқа бар: бала өскен сайын, ол өзін сенімдірек, циничтік сезініп, барлық нәрсеге рұқсат екенін түсінеді! Сондықтан көбірек ақылды ата-аналар уақытқа сенбестен, баланың энергиясын дұрыс арнаға бағыттау үшін дереу шаралар қабылдайды. Ал бұл үшін ата-аналар бірнеше сұрақты шешуі керек.

Неліктен бала жаман тәртіп көрсетеді?

Әуелі, олардың ұлы немесе қызының не себепті басқалардан жаман тәртіп көрсететінін анықтау керек. Неліктен сыныптастары жақсы тәртіп көрсетеді, ал ол мектеп ережелеріне бағынбайды? Мұндай жағдайдың бірнеше себептері болуы мүмкін:

• Бала көшбасшы болуды қалайды: оның белсенділігі – өзін таныту құралы.
• Әрдайым назарда болғысы келеді: ең жақсы тәсіл – бірдеңе ерекше жасап, бәрінің назарын аудару.
• Оқуда қиындықтар бар, білім алуға мотивациясы жоқ: үзіліс кезінде белсенді ойындар, сабақ кезінде әңгімелер мектеп сағаттарын қызықты ету үшін қажет, яғни, ашық қызықсыздықтан қашу.
• Сабырлылық жоқ.
• Бала эмоционалды, сезімдеріне және тілектеріне қарсы тұру қиын.
• Энергияның артық болуы: баланың спортпен айналысу үшін жақсы әлеуеті бар, бірақ ол айналыспайды, ал мектеп оның «көрініс жасау алаңы» болып қалады.
• Кейбір себептермен бала сынып ұжымында өзін жайлы сезінбейді: оның қылықтары өзін қорғаудың тәсілі болуы мүмкін.

Жан-жақты әңгімелесу

Ата-аналар баласына тәртібі туралы сұрақтар қою арқылы белгілі бір суретті түсінуге тырысуы керек. Балалар өздерінің іс-әрекеттерінің шынайы себептерін жасыруды жақсы біледі, бірақ әлі де болса оларды шыншыл болуға шақыруға болады, егер барынша тактпен және шыдамдылықпен қарасаңыз. Баланы немесе қызды тәртібінің себебін білген кезде бірден ұрсуға болмайды, баланың проблемаларының маңыздылығын түсінбеуге болмайды және бос уәделерді талап етуге болмайды. Бала бірден өзгермейді, оған уақыт керек болады. Оған қиын жағдайдан шығуына көмектесуге тырысу керек.

Өзіңізді елестетіңіз: жұмыс орныңызда сізді ешқашан мақтамайды, жиі сынайды: жұмысқа деген қарым-қатынасыңыз қалай болады? Сол сияқты бала мектепке келмейді, білімге деген қызығушылығы жоғалады, ішкі наразылық, ашулану мұғалімдермен және сыныптастарымен жаңа жанжалдарға әкеледі.

Қандай шаралар қабылдауға болады?

Егер бала сыныптастары арасында өзін жайлы сезінбейтінін анықтаса, оны басқа сыныпқа немесе басқа мектепке ауыстыруға болады. Егер балада көшбасшылық қабілеттері айқын көрінсе, оған өзін табуға көмектесіңіз, яғни, ол шын мәнінде үздік бола алатын саланы табыңыз. Оқу үлгерімімен қиындықтар бар болса, балаға жіберген материалды жедел қайтара алуға көмектесіп, үй тапсырмаларын жүйелі түрде тексеріп тұрыңыз – нәтиже міндетті түрде болады. Сабырсыз балалармен көп жұмыс істеу керек, оларға біртіндеп шыдамдылық пен бағыныштылықты үйрету керек. Қиын жағдайларда, егер бала ешқандай өзгеріс жасағысы келмесе, жақындарымен байланысқа түспесе, міндетті түрде психологқа жүгіну керек. Ата-аналар өздері де максималды тәртіпті көрсетуі керек: баласының үй тапсырмаларына назар аударып, мұғалімдермен үнемі байланыста болып, балаға оның қоғамдағы, құрдастары мен үлкендерге деген қарым-қатынасын өзгертуге мәжбүрлейтін дәлелдер табуға тырысуы қажет. Бірақ тәртіпсіздікпен күресу керек: ата-аналар балаларының тәртібі туралы дер кезінде назар аударған сайын, соғұрлым жақсы. Кейде бірнеше қатал ескертулер немесе тәрбиелік әңгімелер жеткілікті болуы мүмкін, сонда ұлы немесе қызы өздерін түзеткісі келетін болады. Ата-аналар өз балаларының проблемаларына бей-жай қарамауы керек!