Ана мен әкенің сүйіспеншілігін жоғалтудан қорқу

Вот перевод на казахский язык:

Ата-ана махаббатын жоғалту қорқынышы қайдан пайда болады?

Балаларымызды бізден артық кім жақсы көреді? Бос уақытымыздың көп бөлігін оларға арнаймыз, дәмді тамақтандыруға, әдемі киіндіруге және қызықты демалыс ұйымдастыруға тырысамыз. Оларға өмірлік құндылықтарды үйретіп, қажет дағдыларды меңгертуге, түрлі қиыншылықтардан қорғауға тырысамыз – яғни, жанымыздың бәрін саламыз. Біз оларды бақытты көргіміз келеді. Бірақ кенеттен біз таңғаларлық нәрсені байқаймыз: бала біздің осындай үлкен еңбегімізді байқамайды да, бағаламайды да, тіпті біз оны жақсы көреміз бе, жоқ па деген күмәнге түседі!

Бес жасар Катя таңғы аста анасының сүйікті шыныаяғын сындырып алып, жылап: «Мама, сен мені енді мүлде жақсы көрмейсің, иә?» – деп қайталай береді.

Төрт жарым жастағы Коля серігі Викаға, ол шалшыққа құлап қалған кезде: «Сен шошқа сияқтысың! Сені анаң көрсе, ұрсып, енді жақсы көрмейтін болады!» – дейді.

Бес жасар Аркаша әкесімен кездесе сала: «Әке, маған еркекше жауап берші: сен енді мені де, маманы да жақсы көрмейсің бе?» – деп сұрайды.

Бұл сөздер балалар үшін жай ғана айтылып, ұмытыла салатын нәрсе емес. Бұл олардың ата-ана махаббатына күмәнданғанының көрінісі. Бұл күмән кез келген бала үшін өте ауыр, өйткені оның өміріндегі ең маңызды нәрсе – ата-анасының махаббаты.

Бұл күмән тез арада қорқынышқа айналады: «Олар мені жақсы көрмей қалуы мүмкін бе?», «Ал егер жақсы көрсе, бір күні мені ұмытып кетпей ме?» Осылайша, баланың мінез-құлқы өзгере бастайды. Ол өзін тұйық ұстап, ата-анасымен және басқалармен қарым-қатынасты азайтуы мүмкін. Немесе керісінше, барынша ашық болып, барлық адамдардың назарын аударуға тырысады, бөтен ересектерге жабысып, ата-анасының махаббатына балама іздейді.

Кейбір балалар үнемі ата-анасына: «Сен мені жақсы көресің бе?», «Кімді көбірек жақсы көресің – мені ме, әлде Антонды (інісін)?» – деп сұрай береді. Басқалары қайтадан кішкентай бала сияқты әрекет етеді: қолына алуды сұрайды, анасының тізесінде ұзақ отырады, ұйықтар алдында саусағын немесе көрпесін аузына салады, тіпті бұрынғыдай горшокты қолдана алмайтындай болады.

Кейбір балалар ата-анасының назарын аудартудың басқа жолдарын табады – өкінішке орай, бұл әрдайым жақсы әдістер емес. Олар қасақана тыңдамай, өтірік айтып, төбелесіп жүреді («Ұрсып жатса да, мүлде назар аудармағаннан жақсы» деген принцип бойынша). Психологияда мұны демонстративті мінез-құлық деп атайды және ол балаға ата-ана мейірімі жетіспейтінін көрсетеді.

Баланың ата-ананың махаббатына күмәндануына не себеп болады?

Мұндай қорқыныштың туындауына көптеген себеп бар. Ең кең таралғандарын қарастырайық.

Бала кейде бұл қорқынышқа объективті негізге ие болуы мүмкін. Мысалы, ол ауруханаға түссе және ата-анасы оны қалағанынша жиі көре алмаса. Бала өзін жайсыз сезінеді, ауырсынатын ем-шаралардан өтеді, үйден алыста, ата-анасын сирек көреді. Мұндай жағдайда оның алаңдауы, көңілсіздігі мен ренішті болуы түсінікті. Ал кейбір ересектер оны жұбату үшін: «Егер жылай берсең, ата-анаң сені ауруханадан мүлде алып кетпейді» – деп айтады. Мұндай сөздердің салдары қандай болатыны айтпаса да түсінікті.

Осындай жағдайлар ата-анадан алшақтауға әкелетін басқа да өзгерістермен байланысты: санаторийге жіберу, жазда ауылға апару, балабақшаға беру, әсіресе 5-6 жасында. Мұндай өзгерістерді түсінбейтін бала ата-анасы оны басқаларға тапсырып жатыр деп ойлауы мүмкін.

Тағы бір кең таралған жағдай – отбасыға жаңа іні-қарындастың келуі. Балалар психологтары мұны «тақтан құлату» деп атайды. Себебі бұрын ата-анасының бар назары тек оған бөлінсе, енді бұл назар бөліске түседі, ал үлкен балаға аз уақыт қалады. Осыдан кейін ол інісіне немесе қарындасына қарсы агрессия көрсетіп, ата-анасының назарын қайтаруға тырысады.

Ажырасу – баланың ең үлкен қорқыныштарының бірі

Баланы ата-ана махаббатынан айыра алатын тағы бір фактор – ата-ананың ажырасуы. Әдетте, әкесі үйден кетеді, және бұл бала өміріндегі үлкен өзгеріс әкеледі. Бұрынғы күнделікті қарым-қатынас жоғалады, кешкі ойындар мен сөйлесулер тоқтайды.

«Әкем енді бізбен тұрмайды» деген сөздің артында бала үшін өте ауыр шындық жатыр. Ол өзін тастап кеткендей сезінеді, реніш, кінә мен ашу пайда болады: «Мен жаман болдым ба?», «Мені енді жақсы көрмейді ме?». Мұндай сезімдерді ажырасқан ересектер де бастан кешіреді, бірақ балаларға бұл одан да ауыр тиеді.

Ең қиыны – кейбір ата-аналар ашуланып, балаларына ауыр сөздер айтып қояды: «Егер сен болмағанда, біз ажырамас едік», «Сені ешкім керек қылған жоқ». Мұндай сөздер бала санасында өшпес із қалдырады.

Қорқынышты қалай жеңуге болады?

Бала ата-ана махаббатына күмәнданбауы үшін не істеу керек?

• Онымен жиі сөйлесіңіз, оны тыңдаңыз.
• Оны жиі құшақтаңыз, тек жақсы әрекеттері үшін ғана емес, жай ғана.
• Оның сезімдерін елемеңіз. Егер бала ренжісе немесе қорықса, оны түсінуге тырысыңыз.
• Оны басқа балалармен салыстырмаңыз.
• Оған өзіңізді жақсы көретініңізді және бұл ешқашан өзгермейтінін жиі ескертіңіз.

Балалар үшін ата-ананың махаббаты – бүкіл әлемнің орталығы. Сондықтан олар бұл махаббатты жоғалту туралы ойдан да қорқады. Біз, ата-аналар, оларға өздерінің әрдайым сүйікті және маңызды екенін көрсетуіміз керек.

Осы аударма түсінікті ме? Қажет болса, бір жерін өзгертіп немесе жақсартып беремін! 😊